از احساسات مبهم و بی‌انگیزگی گرفته تا افکار تاریک و ناامیدکننده، افسردگی می‌تواند چهره‌های گوناگونی به خود بگیرد و کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
اما خبر خوب این است که این «غول» نیز نقطه ضعف‌هایی دارد و با شناخت آن‌ها و به‌کارگیری استراتژی‌های درست، می‌توان آن را به زانو درآورد.
فریبا تابع بردبار، روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه پیام‌نور فارس، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا به این پرسش حیاتی پاسخ می‌دهد و با ارائه راهکارهای عملی و امیدبخش، نقشه راهی برای غلبه بر تاریکی و بازگشت به روشنایی ترسیم می‌کند.
نیاز به پژوهش‌های عمیق‌تر در ابعاد مختلف افسردگی
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور فارس با بیان اینکه روانشناسی به عنوان یک علم همواره در حال تکامل است، اظهار کرد: هیچ یافته‌ای در علم روانشناسی قطعی و نهایی نیست و همواره درصدی از خطا وجود دارد که این امر، ضرورت انجام پژوهش‌های جدید و ارزیابی مستمر نظریه‌های پیشین را ایجاب می‌کند.
تابع بردبار در ادامه به خلأهای موجود در شناخت دقیق‌تر افسردگی اشاره کرد و افزود: در حوزه ژنتیک و عوامل زیستی، هنوز نیازمند نشانگرهای بسیار دقیق‌تری هستیم که بتوانند با قطعیت بیشتری ابتلا به افسردگی را پیش‌بینی کنند. همچنین، تاثیر پیچیده عوامل فرهنگی و اجتماعی و ساختارهای خانوادگی بر بروز و تشدید افسردگی نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر و شناخت مکانیزم‌های جزئی‌تر است.
بررسی تفاوت‌های سنی و ارتباط با بیماری جسمی
وی، بررسی تفاوت‌های سنی در علائم و نشانه‌های افسردگی و همچنین ارتباط این اختلال با بیماری‌های جسمی را از دیگر زمینه‌های مهم برای پژوهش‌های آتی دانست و تصریح کرد: ارتباط بین بیماری‌های جسمی نظیر دیابت، فشار خون و سرطان با اختلالات روانشناختی به ویژه افسردگی، موضوعی است که نیازمند تحقیقات گسترده‌تری است تا زوایای پنهان این ارتباط برای متخصصان روشن‌تر شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه پیام‌نور فارس در بخش دیگری از سخنان خود به نقش پررنگ عوامل محیطی در ابتلا و تشدید افسردگی اشاره کرد و گفت: تجربیات دردناک گذشته، فقدان عزیزان، سوء استفاده‌های جسمی و جنسی، فشارهای کاری مداوم، شکست‌های شغلی و خانوادگی، عدم حمایت اجتماعی و احساس تنهایی و تبعیض را از جمله عوامل ابتلا به افسردگی هستند.
وضعیت سلامت روان دانشجویان و راهکارهای پیشگیری
تابع بردبار در خصوص وضعیت سلامت روان دانشجویان نیز گفت: دانشجویان به عنوان بخشی از جامعه، تحت تاثیر تغییرات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی قرار دارند و متاسفانه آسیب‌های این تغییرات به آن‌ها نیز وارد می‌شود.
به گفته وی، فشارهای تحصیلی، دوری از خانواده، مشکلات خواب، عدم امنیت شغلی پس از فارغ‌التحصیلی و مشکلات مالی از جمله عواملی هستند که می‌توانند زمینه را برای بروز استرس، اضطراب و افسردگی در این قشر فراهم کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام‌نور فارس در ادامه بر اهمیت آگاه‌سازی دانشجویان نسبت به تکنیک‌های مدیریت استرس، کمک به آن‌ها در تعیین اهداف واقع بینانه، تقویت شبکه‌های اجتماعی و تشویق به فعالیت‌های جمعی و ورزش منظم تاکید کرد.
تابع بردبار همچنین تقویت مراکز مشاوره دانشجویی و فرهنگ‌سازی برای مراجعه به مشاور در صورت احساس نیاز را از جمله راهکارهای موثر در پیشگیری از افسردگی در محیط‌های دانشگاهی دانست.
روش های موثر درمان افسردگی
این روان‌شناس با اشاره به تنوع روش‌های درمان افسردگی، گفت: روش درمان بسته به شدت بیماری، شرایط فرد و علت آن متفاوت است. در موارد حاد که بحث انتقال‌دهنده‌های عصبی مطرح است، درمان دارویی در اولویت قرار می‌گیرد.
تابع بردبار تصریح کرد: در حوزه رواندرمانی، روش‌های مختلفی نظیر درمان شناختی رفتاری (CBT) و رواندرمانی بین فردی (IPT) وجود دارد که با هدف شناسایی و تغییر الگوهای فکری منفی و بهبود روابط بین فردی به کار گرفته می‌شوند.
وی اصلاح سبک زندگی، شامل ورزش منظم، تغذیه سالم و خواب کافی را از جمله عوامل بسیار مهم در درمان افسردگی برشمرد و افزود: تکنیک‌هایی نظیر مدیتیشن و یوگا نیز می‌توانند در تنظیم خلق و خو موثر باشند.
نقش فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در تشخیص افسردگی
تابع بردبار در پاسخ به سوالی در خصوص نقش فناوری‌های نوین در حوزه افسردگی، اظهار کرد: هوش مصنوعی می‌تواند از طریق تحلیل داده‌های رفتاری، الگوهای خواب و گفتاری به تشخیص علائم افسردگی کمک کند. همچنین روش‌های مبتنی بر رابطه مغز و کامپیوتر می‌توانند سیگنال‌های مغزی مرتبط با تغییرات خلق را بررسی کرده و به تشخیص دقیق‌تر کمک کنند.
وی تاکید کرد: با این حال که در حوزه درمان، هنوز به مرحله‌ای نرسیده‌ایم که بتوان به طور قطعی نقش هوش مصنوعی را جایگزین روش‌های سنتی دانست.
این متخصص روانشناسی، بار دیگر بر ضرورت انجام پژوهش‌های بیشتر و عمیق‌تر در زمینه‌های مختلف مرتبط با افسردگی تاکید کرد و یادآور شد: امید است که با تلاش‌های مستمر محققان و متخصصان، شناخت و درمان این اختلال بیش از پیش ارتقا یابد.
