علی شیرازی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه مسئله نویسندگی خلاق کودکان امروزه به عنوان یک دغدغه جدی مطرح شده است، اظهار کرد: ما در حوزه ادبیات داستانی به ویژه ادبیات کودک نسبت به سایر کشورهای دنیا چند پله عقب هستیم، اما درحال حاضر با تلاش‌های فردی و گروه‌هایی که در این حیطه مشغول فعالیت هستند شاهد رشد روزمره ادبیات کودک و نویسندگی خلاق برای آن‌ها هستیم.
وی با بیان اینکه آموزش رسمی کشور دچار ضعف‌هایی است، اضافه کرد: ضمن احترام برای افرادی که به عنوان معلم در مدارس حضور دارند، تعداد زیادی از معلمان و دبیران دارای صلاحیت کافی برای تدریس نیستند. با توجه به اینکه فعالیت در حوزه کودکان کاملا به علاقه شخصی فرد بر می‌گردد که در صورت وجود انگیزه و رغبت کافی برای ادامه این مسیر، تاثیرگذاری آن بر کودکان پس از مدتی نمایان خواهد شد.
شیرازی ادامه داد: خلاف این موضوع در مدارس اتفاق می‌افتد و اگر چنانچه کسی با روش‌های خلاقانه قصد آموزش داشته باشد، ممکن است با واکنش‌های منفی مواجه شود به همین خاطر مجبور هستند که با استفاده از روش‌های قدیمی و کلیشه‌ای مطالب درسی را به دانش‌آموزان منتقل کنند. با گذشت زمان بهره‌گیری از این شیوه‌های مرسوم و نادرست در آموزش پاسخگوی نسل جدید نخواهد بود و تنها سردرگمی بچه‌ها و خانواده‌هایشان را به دنبال دارد.
وی خاطرنشان کرد: تا زمانی که موضوع تربیت مهارت‌های نویسندگی کودکان از سوی خانواده‌ها به صورت یک نیاز مطرح نشود، جامعه متوجه اهمیت این جریان نمی‌شود. پژوهش‌های فعلی نشان می‌دهد که در آینده بسیاری از مشاغل در دنیا حذف خواهند شد و تنها مشاغلی باقی خواهند ماند که به خلاقیت و روابط موثر با دیگران احتیاج داشته باشند. والدین به صورت غیرمستقیم به این موضوع آگاه شدند و ما در کارگاه‌های نویسندگی خلاق کودک به پرورش مهارت‌هایی همچون تقویت عزت نفس، افزایش اعتماد به نفس، راه‌های درست برقراری ارتباط و افزایش خلاقیت می‌پردازیم که برای خانواده‌ها دارای اولویت است.
این نویسنده در خصوص استفاده از هوش مصنوعی در تولیدات آثار ادبی، گفت: در زمان گذشته بعضی از واحدهای مرتبط با ریاضی و آمار در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد که با رشته‌های علوم انسانی که افراد در آن تحصیل می‌کردند سنخیتی نداشت، اما امروزه با استفاده از نرم‌افزارهای هوش مصنوعی به پاسخ نهایی می‌رسیم. چیزی که افراد زیادی نسبت به آن هشدار دادند و جایگزین افراد زیادی خواهند شد، اما نکته حائز اهمیت این است که فعالیت‌هایی که نیازمند خلاقیت هستند از این خطر مصون خواهند ماند، زیرا هوش مصنوعی هنوز به درجه‌ای نرسیده است که هم‌سطح هوش، ذکاوت و خلاقیت انسان باشد. البته که استفاده از هوش مصنوعی و نرم‌افزارهای مجازی به صورت مطلق بد نیست و اگر کاربر سواد استفاده از این ابزار را داشته باشد می‌تواند بدون آسیب فعالیت خود را در سطح مناسبی انجام دهد.
شیرازی اضافه کرد: امروزه در سرتاسر دنیا کتاب‌های کمیک یا داستان مصور که محوریت اصلی آن از تصاویر تشکیل شده است و تمرکز کمتری بر روی متن دارد توانسته جایگاه مهمی در ادبیات کودکان به دست بیاورد.
روایت‌سازی کودکان از کتاب‌های بی‌متن، خلاقیت را شکوفا می‌کند
وی ادامه داد: با وجود عقب‌افتادگی ایران در حوزه چاپ و نشر تخصصی ادبیات کودک و نوجوان، بسیاری از بچه‌ها به کمیک علاقه دارند که این کتاب‌ها در چندین چاپ با تیراژ بالا به بازار عرضه می‌شوند. از تکنیک‌های آموزشی که در کلاس‌های نویسندگی خلاق برای کودکان زیر ۶ سال استفاده می‌شود این است که از بچه‌ها خواسته می‌شود که با ورق زدن کتاب‌های مصور که دارای متن کمتری هستند، روایت‌های شخصی خود را فارغ از داستان اصلی خلق کنند بنابراین به عقیده من حذف متن از کتاب لطمه‌ای به داستان نمی‌زند.
این فعال حوزه کودک در خصوص شیوه‌های تدریس کارگاه‌های کودکان گفت: هر مدرس یا تسهیلگری که قصد برگزاری دوره‌های نویسندگی خلاق کودک را دارد باید روش منحصر به فرد خود را برای آموزش پیدا کند که بتواند با کودکان ارتباط بهتری برقرار کند. بعضی از این افراد با استفاده از تجهیزات گوناگون تجربه‌ای ملموس را برای شرکت کنندگان رقم می‌زنند. برخی دیگر با استفاده از روش فرمالیته صدا، میمیک صورت و یا زبان بدن با کودکان ارتباط می‌گیرند. بخش بزرگی از این موضوع به خود مخاطبان باز می‌گردد که در جلسه اول شایسته است بعد از آشنایی و معرفی کودکان مخاطب شناسی کنیم که متناسب با روحیه متفاوت هر فرد با دیگری برخورد مناسب انجام دهیم.
شیرازی عنوان کرد: در برخی از جلسات روانشناسی مراجعه‌کنندگان بزرگسال به نوشتن توصیه می‌شوند که در کلاس‌های کودکان به صورت غیرمستقیم بسیاری از مهارت‌های روزمره زندگی را به آنان یاد می‌دهیم. برخی از مشکلات آن‌ها در این دوران به صورت قصه برای کودکان تعریف می‌شود که در کنار پذیرش مشکلات، روش‌های حل مسئله نیز یاد داده می‌شوند.
دوره‌های قصه‌گویی، دروازه‌ای برای آموزش نویسندگی خلاق به کودکان
وی ادامه داد: اگر فردی به حوزه تدریس نویسندگی خلاق کودک علاقه‌مند است می‌تواند با شرکت در دوره‌های آموزش تخصصی نهادهای غیردولتی مثل دوره ویژه قصه‌گویی موارد مربوط و لازمه را فرا گیرد تا بتواند به عنوان تسهیلگر کودک فعالیت کند. بسیاری از موسسه‌های خصوصی فرهنگی و هنری و یا حتی نویسندگان و تصویرگران با اعلام و نشر فراخوان به برگزاری‌های دوره‌های مجازی یا حضوری می‌پردازند.
این مدرس نویسندگی خلاق کودک در پاسخ به این سوال که کودکان برای شرکت در این دوره‌ها نیازمند چه ویژگی‌هایی هستند، اظهار کرد: کودکان زیر ۷ سال که دارای روحیه‌ای درون‌گرا یا اعتماد به‌نفس پایین هستند، معمولاً این ویژگی‌ها را در روند شکل‌گیری شخصیت خود کسب کرده‌اند. در گام نخست توصیه ما به والدین این است که برای تغییر این ویژگی‌ها عجله نکنند و به روند تدریجی رشد فرزندشان اعتماد داشته باشند. برخی از شرکت‌کنندگان در کارگاه نویسندگی کودکانی هستند که در جمع خانواده بدون خجالت صحبت می‌کنند، اما در حضور افراد ناآشنا کاملاً سکوت می‌کنند. خبر امیدوارکننده این است که چنین کودکانی، پس از گذراندن چند جلسه از این کارگاه و برقراری ارتباط با سایر همسالان، به تدریج بر این چالش غلبه می‌کنند.
وی ادامه داد: یکی دیگر از مسائل رایج در میان برخی کودکان «فوبیای جدایی از خانواده» است. در این زمینه نیز با بهره‌گیری از تجربه‌های پیشین و استفاده از کتاب «دستی که بوسه می‌زنند»، به بچه‌ها کمک می‌کنیم تا با احساس جدایی از والدین کنار بیایند و این مرحله را با آرامش پشت سر بگذارند.
