بهناز رستمی در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: گاهی در رفتار و سطح عملکردهای تحصیلی و شناختی دانش آموز در محیط مدرسه در مقایسه با محیط خانه یا بالعکس تفاوت وجود دارد. به طوری که با ورود به پایه‌های بعدی ضعف در این عملکردها، در صورت عدم توجه و درمان به یکی از عوامل موثر در بی میلی، رهایی از تحصیل و گاها ایجاد و تشدید اضطراب تبدیل خواهد شد. لذا بر اثر این شرایط خانواده‌ها با چالش‌های متعددی روبرو شده و کیفیت تحصیلی فرزند به یکی از دغدغه‌های والدین تبدیل می‌شود.
وی ادامه داد: این دانش آموزان ممکن است در پردازش و ادراک شنیداری، دیکته نویسی، روانخوانی، درک مطلب، گوش دادن و حفظ توجه مشکل داشته و نیاز به زمان بیشتری جهت اتمام تکالیف داشته باشند. از طرفی در این دانش‌آموزان افزایش خطا در امتحانات گروهی به نسبت عملکرد فردی به دلایل مرتبط با آموزش مانند شرایط محیط آموزشی و دلایل فردی مانند سطح عملکردهای ادراکی، شناختی و پردازشی هم اتفاق می افتد. بنابراین لازم است عملکرد پردازش و ادراک شنیداری و نیز سایر مهارت‌های سطح بالای کلامی، شناختی و کارکردهای اجرایی آنها در کنار بررسی سایر عوامل توسط متخصص گفتار و زبان بررسی شود.
این گفتار درمانگر ادامه داد: ارائه این شکایات از سوی والدینی که فرزندشان هرکدام از علایم نظیر نقص توجه و بیش فعالی، اختلالات یادگیری، اختلال طیف اتیسم، انواع اختلالات روانشناختی به ویژه اضطراب و سابقه اختلالات مرتبط با تاخیر کلامی و رشدی را داشته‌اند، به مراتب بیشتر است. اما در مواردی که عملکرد کودکان در محیط خانه نسبت به مدرسه ضعیف‌تر است، باید پس از ارزیابی دقیق کودک از لحاظ شناختی، حسی، حرکتی، کلامی و شرایط محیط خانه نیز بررسی شود.
وی افزود: تحقیقات نشان داده تفاوت عملکرد آموزشی و تحصیلی دانش آموزان در خانه و مدرسه می‌تواند ناشی از ضعف در کارکردهای اجرایی مغز به همراه عوامل شناختی، روانشناختی و آموزشی هم باشد. کارکردهای اجرایی مغز شامل مجموعه‌ای از توانایی‌های شناختی و ادراکی است که به دانش آموز در درک مفاهیم انتزاعی و پیچیده، خودکنترلی و مهار کلامی، حرکتی، هیجانی و رفتاری کمک می کند. همچنین این کارکردها در برنامه ریزی کردن، حل مسئله، انعطاف پذیری، حافظه فعال، حفظ توجه در محیط‌های شلوغ، یادگیری و مدیریت روابط دانش آموزموثر است.
رستمی اظهار کرد: در نظر داشته باشیم که محیط مدرسه، از لحاظ هر نوع محرک دیداری، شنیداری، چالش‌های آموزشی و قوانین با محیط خانه کاملا متفاوت بوده و تمامی این موارد می‌تواند یکی از علل موثر در تشدید تفاوت عملکرد فرزندان به حساب آید. به طور مثال در محیط خانه شاهد این مورد هستیم که زمان و ترتیب مشخصی برای اجرای تکالیف، استراحت، بازی، و سایر برنامه ریزی ها در نظر گرفته نمی‌شود. درنتیجه تغییر، بی نظمی و بی ثباتی در اجرای برنامه‌های این کودکان بسیار شایع است.
وی ادامه داد: از سوی دیگر قانونمندی، تحمل محیط آموزشی، تعامل و مدیریت روابط با همکلاسی‌ها، دریافت و یادگیری مباحث آموزشی، حفظ توجه، مهار و خودکنترلی، گوش دادن فعال، شرکت در فعالیت‌های گروهی، ارائه به موقع تکالیف در محیط شلوغ مدرسه در تمامی دانش آموزان یکسان نیست. چون ممکن است تمامی این موارد مرتبط با مهارت‌های سطح بالای ادراکی شناختی بوده و لازم است در صورت وجود مشکل، سطح ادراک، مهارت‌های کلامی و کارکردهای اجرایی دانش آموزان به صورت تخصصی توسط آسیب شناس گفتار و زبان و یا تیم توانبخشی( کاردرمانگر ) بررسی شود.
وی بیان کرد: همچنین توانایی حفظ مطالب درسی، انجام تکالیف ، انعطاف پذیری، بیان شفاهی، رعایت نوبت، کنترل هیجانات به ویژه خنده، تنظیم ساعت خواب و بیداری و به طور کلی توانایی برنامه ریزی و داشتن احساس مسئولیت مواردی هستند که مرتبط با مهارت‌های سطح بالای قشری مغزی است که ممکن است در برخی به دلایل مختلف تکامل نیافته یا تقویت نشده باشد، در نتیجه ضعف یا فقدان عملکرد در مهارت‌های مذکور می‌تواند منجر به مسائل متعددی برای دانش آموز در خانه، مدرسه و سایر محیط‌های اجتماعی شود.
این متخصص بلع، گفتار و زبان ادامه داد: توانایی تطابق با محیط آموزشی، تحمل و تطابق با محرک های دیداری، تحمل صندلی، نحوه صحیح نشستن، نحوه صحیح در دست گرفتن مداد و .. مواردی هستند که برخی از دانش آموزان در آن ضعف داشته که این ضعف ممکن است در محیط خانه و مدرسه به صورت متفاوتی از توانایی یا عدم توانایی نمود پیدا کند. لذا لازم است فرد از لحاظ عملکرد حسی و هماهنگی‌های حرکتی هم ارزیابی شود. در کودکانی که بیش حسی، کم حسی و یا سایر مشکلات حسی را دارند، علایم و رفتارها متفاوت بوده و لازم است با متخصص کاردرمانی در این زمینه مشورت گرفت.
وی در ادامه اظهار کرد: والدین می‌توانند با یک برنامه مشخص روزانه و دادن مسئولیت، توجه به مهارت‌های خودیاری و استقلال فرزند، مدیریت اضطراب، تقویت ارتباط بین والد – فرزند و افزایش مهارت‌های فرزندپروری خود در تسهیل رشد و کمک به حل مشکلات فرزندانشان تاثیرگذار باشند. والدین می‌توانند در این خصوص از متخصصین روانشناسی هم بهره ببرند.
وی افزود: از آنجایی که گزارش‌های والدین و مدرسه در این زمینه مشابه و ثابت نیست، لازم است فرزندان به طور جامع ارزیابی شوند تا علل احتمالی این موارد شناسایی و تا حد امکان کنترل شوند و متناسب با آن راهکار و ارجاع به موقع در نظر گرفته شود. همچنین لازم است آموزگاران و اولیای مدرسه نیز با آگاهی کافی در ارجاع مناسب و به موقع دانش آموزان دقت نظر کافی داشته باشند تا با شناسایی و درمان در زمان مناسب از این منظر خانواده و دانش آموز متحمل کمترین هزینه و آسیب تحصیل و فردی شود.
رستمی اظهار کرد: در نظر داشته باشیم که در سال‌های اخیر به دلیل وجود آموزش‌های آنلاین و تغییرات ناگهانی در شیوه آموزش در کنار تمامی موارد مذکور، بروز تفاوت عملکرد در دانش آموزان چه در پایه های ابتدایی و چه در پایه های تحصیلی بالاتر افزایش یافته است.
